Op woensdag 21 maart worden de gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Er doen in Wageningen negen fracties mee. Allemaal hebben ze een verkiezingsprogramma voor 2018-2022 online gezet. Wat hebben de partijen te bieden op het gebied van natuur en landschap? We bekeken de verkiezingsprogramma’s, het stemgedrag op enkele belangrijke dossiers, en de kandidatenlijsten.
Het besef dat het landschap waardevol is voor zowel de bewoners als de bedrijven van Wageningen is iets dat alle politieke partijen delen, zo bleek tijdens het verkiezingsdebat Natuur en Landschap op 20 februari. De kandidaten verklaarden toen dat de verdere economische ontwikkeling van Wageningen niet ten koste mag gaan van het buitengebied, en vonden dat de gemeente best mag investeren in natuur en landschap.
Verkiezingsprogramma’s
Is de liefde voor natuur en landschap ook zichtbaar in de verkiezingsprogramma’s, de documenten waarin de partijen hun ambities opschrijven en beloften doen? Welke concrete maatregelen worden genoemd om natuur en landschap te beschermen en versterken? En welke standpunten hebben partijen ingenomen over ontwikkelingen die ten koste gaan van natuur en landschap?
We hebben geprobeerd de negen programma’s samen te vatten voor 10 natuur- en landschap thema’s. Daarnaast hebben we geprobeerd de standpunten over zeven bedreigingen van het buitengebied te scoren op basis van de programma’s, aangevuld met uitspraken tijdens de verkiezingsdebatten en aanvullingen door de partijen zelf. Uitspraken en standpunten die gunstig zijn voor natuur en landschap kregen een groen vinkje, uitspraken die negatief zijn voor natuur en landschap een rood kruisje. Als we het niet weten is het hokje leeg gelaten.
Hoewel we hebben geprobeerd zorgvuldig te zijn, is het mogelijk dat we iets over het hoofd hebben gezien, of verkeerd hebben geïnterpreteerd. Check daarom zelf ook de volledige programma’s. Die vindt u op de websites van de partijen en op die de gemeente.
De meeste partijen benadrukken in hun verkiezingsprogramma het belang van een mooi en groen Wageningen. Partijen verschillen in hoe ze dit vertalen in concrete beleidsvoornemens. Zo formuleerden D66, GroenLinks (GL), PvdA, Socialistische Partij (SP) en Christen Unie (CU) meer concrete beleidsvoornemens dan Stadspartij (StP), CDA, VVD en Connect Wageningen (CW). Dat heeft deels te maken met de mate van detail. Zo heeft CDA een summier programma waarin geen gedetailleerde voornemens staan, wat beoordeling lastig maakt. Dit is teleurstellend.
Voor zover er concrete beleidsvoornemens in de programma’s staan zijn die overwegend gunstig voor natuur en landschap. Meerdere partijen willen woonwijken vergroenen, en bermen en openbaar groen natuurvriendelijk beheren, en zeggen dat er gewerkt moet worden aan blauw-groene verbindingen tussen de stad en het buitengebied. En de VVD stelt voor actief bij te dragen aan de instandhouding van de particuliere landgoederen, lanen en paden in het Wageningse buitengebied. Dat belooft veel goeds.
Uit de standpunten die de partijen innemen over actuele plannen en ontwikkelingen die ongunstig zijn voor natuur en landschap, blijkt een gevarieerder beeld. Alle partijen steunen wel één of meer ambities die ten kóste gaan van de groene ruimte. Wij zien een contrast tussen de beleidsvoorstellen en de standpunten. Deze zijn vooral opvallend bij D66, de partij die nu samen met GroenLinks en de Stadspartij het college vormt. De stadspartij houdt zich wat op de vlakte.
Stemgedrag
Een andere manier om de partijen te beoordelen op hun inzet voor natuur en landschap is door het stemgedrag in de afgelopen collegeperiode te evalueren. Afgezien van Connect Wageningen, de nieuwe partij, waren alle partijen immers al vertegenwoordigd in de raad. Hoe stelden zij zich op bij enkele voorstellen die gevolgen hadden voor natuur en landschap?
Er waren minstens zes grote onderwerpen die een aantasting van natuur en landschap met zich meebrachten: het plan om een golfbaan aan te leggen in het bos, het plan voor de herontwikkeling van het voetbalstadion, het plan Noordelijke Inprikker voor een campustoegang door het Binnenveld, het plan Pandaparkeerplaats en het bestemmingsplan Nudepark 2 en het plan voor de campusrondweg. http://www.hoestemtuwraadinwageningen.nl is te zien hoe de fracties in deze dossiers stemden.
We zien dat dat geen van de partijen systematisch in het voordeel van natuur en landschap stemde. Naar onze mening verdedigden de fracties van de Christen Unie, de Socialistische Partij en GroenLinks het belang van natuur en landschap het best. Wilt u een eigen oordeel vellen, kijk dan naar het stemgedrag in de tabel onderaan deze pagina, waarin een selectie is gemaakt uit http://www.hoestemtuwraadinwageningen.nl.
Favoriete kandidaten
Heeft u partij gekozen, dan valt ook daarbinnen nog te kiezen. Op sommige van de kandidatenlijsten zien we mensen die zich in hun vrije tijd voor natuur en landschap inzetten, of die in de afgelopen raadsperiode het belang van natuur en landschap vurig verdedigden, bijvoorbeeld bij spraakmakende ruimtelijke ordeningsdossiers. Dit zijn mensen waarvan we relatief veel inzet voor natuur en landschap verwachten als ze in de raad komen.
Bij vijf partijen hebben wij favorieten bij het eerste elftal.
GroenLinks: Erik-Jan Bijleveld en Hans Brons (actief bij Mooi Wageningen)
Stadspartij: Marike van der Leeden (actief bij Wageningen Schoon)
PvdA: Peter Spitteler (van Wageningen Goed op Weg)
Socialistische Partij: Anne Walther (duurzame jonge 100) en Diederik van de Loo
Christen Unie: Peter de Haan en Monique Heger (v/h Stichting Wageningse Eng)
Bij het eerste elftal van D66, CDA, VVD en Connect hebben we geen uitgesproken favorieten. Dat komt deels doordat we veel van de nieuwe mensen (nog) niet kennen.
Ruimtelijke ordening
De grote vraag is in hoeverre groene ambities daadwerkelijk gerealiseerd zullen worden als partijen na de verkiezingen een college vormen. In de aflopende periode was natuur en landschap geen speerpunt bij het college, ondanks het feit dat de collegepartijen d66, GroenLinks en Stadspartij alle drie groene verkiezingsprogramma’s hadden. Het college deed zelfs meerdere voorstellen die natuur en landschap aantastten, zoals de golfbaan, de pandaparkeerplaats, bedrijventerrein Nudepark II, de noordelijke inprikker en de tunnelkassen van Monsanto.
Ook in eerdere recente collegeperiodes zagen we dat de gemeente nieuwe ontwikkelingen in het buitengebied toestond, zonder een goede integrale afweging van de effecten op de omgeving. Een voorbeeld is de nog immer voortslepende procedure van het voormalige voetbalstadion of de Wageningse Berg. Maar het is met name ook zichtbaar bij de uitbreiding van de campus, waarbij onvoldoende is nagedacht over de ontsluiting. Het resultaat is een moeilijke discussie over bereikbaarheid die uitmondde in een inpassingsplan door de provincie.
Daarnaast gaat bij de handhaving van een goede ruimtelijke ordening van alles mis. Bestaande regels worden te gemakkelijk ter zijde geschoven en gemaakte afspraken over een groene inpassing en compensatie worden niet nagekomen. Het gevolg is een geleidelijke maar verontrustende teloorgang van de open ruimte en natuurwaarden. Daar moet de gemeente echt iets aan gaan doen.
De gang van zaken gedurende de afgelopen tien jaar laat zien dat veel problemen een rechtstreeks gevolg van zijn van een gebrekkige ruimtelijke ordening. Of het nu gaat over het verloren gaan van groen en open ruimte, de bereikbaarheid van Wageningen, de knelpunten voor fietsers, het sluipverkeer in het Binnenveld, de achteruitgang van groen in de woonwijken, of de verrommeling van de Eng. Geen van de verkiezingsprogramma’s noemt dit probleem.
Visie
Grote winst is te behalen als gemeente vanuit een heldere visie afweegt of nieuwe initiatieven wel passen. In principe vervult de Structuurvisie van de gemeente deze rol, maar veel van de afspraken daarin worden niet nagekomen. Daar is dus nog een wereld te winnen. Daarnaast kan de gemeente bij het verlenen van toestemming voor nieuwe ontwikkelingen nadrukkelijk eisen dat initiatiefnemers een meerwaarde voor natuur en landschap moeten realiseren.
De problemen in de gemeente Wageningen staan niet op zichzelf. Op veel andere plaatsen in Nederland speelt dezelfde problematiek. Het faciliteren van private belangen gaat daarbij vaak ten koste van natuurwaarden en andere publieke belangen. Een bekend probleem is dat gemeenteraden en ambtenaren te maken hebben met een gebrek aan tijd en kennis.
Juist daarom is het belangrijk om bewoners tijdig en intensief te betrekken bij nieuwe initiatieven. Dat is niet voor niets een belangrijk uitgangspunt van de nieuwe Omgevingswet waar de rijksoverheid momenteel aan werkt. Het betrekken van burgers zorgt voor meer kennis, een integrale benadering en betere plannen – mits het tijdig en op een goede manier gebeurt.
