De gemeente Wageningen heeft onterecht een vergunning verleend aan KlokGroep voor de kap van 150 bomen en 18 dikke knotwilgen op de grens van Nudepark 1 en 2. De gemeente heeft zich niet gehouden aan haar eigen bomenverordening en uit niets blijkt waar de herplant moet plaatsvinden. In een uitspraak van 1 juni heeft de rechtbank in Arnhem de omgevingsvergunning voor het kappen van bomen daarom vernietigd. De grootste verliezers in dit foutenfestival van Nudepark 2 zijn echter natuur- en landschap.
De vernietiging van de kapvergunning is de voorlopige uitkomst van een zich voortslepend proces waarin aantoonbare onzorgvuldigheden zich opstapelen en natuur- en landschapswaarden stelselmatig worden genegeerd. Al vanaf het prille begin van de planvorming hebben Mooi Wageningen en bewoners van buurtschap de Oude Nude de gemeente geïnformeerd over de bijzondere natuur- en landschapswaarden van het gebied dat industrieterrein zou moeten worden. Ook drongen ze erop aan om bij de besluitvorming en de ontwikkeling van het bedrijventerrein rekening te houden met die waarden. Helaas is dat advies nooit ter harte genomen.
Geen pandaparkeerplaats, wel bomenkap
Het is alweer bijna twee jaar geleden, op 3 augustus 2016, dat de gemeente een omgevingsvergunning verleende voor het kappen van bomen en het realiseren van een tijdelijk parkeerterrein van vier hectare voor 1400 auto’s voor Ouwehands Dierentuin (de ‘pandaparkeerplaats’). B&W deed dat op basis van natuurrapporten van het ecologisch adviesbureau Staro.
Tegen deze vergunning heeft Mooi Wageningen samen met bewoners van buurtschap de Oude Nude bezwaar gemaakt. Met gedeeltelijk succes. De gemeentelijke Bezwarencommissie voor Algemene Zaken vond dat de gemeente te veel steken had laten vallen en ook de gemeenteraad was in meerderheid tegen. In mei 2017 haalde B&W het parkeerterrein uit de vergunning. Gelukkig, want een alternatief was snel in Rhenen gevonden en is vervolgens nauwelijks nodig geweest. Maar het aantal te kappen bomen werd uitgebreid en wel vergund. Daarop heeft Mooi Wageningen eind vorig jaar beroep ingesteld tegen die aangepaste vergunning.
Beschermde dieren aanwezig
Kern van het probleem zijn de natuurtoetsen en adviezen van Staro. Die hebben de aanwezige natuur- en landschapswaarden onvolledig weergegeven. Daarmee redeneerden ze doelbewust toe naar gewenste conclusies. Op 30 augustus 2017 heeft de Raad van State echter op basis van het Staro-rapport het beroep van bewoners van de buurtschap de Oude Nude en Mooi Wageningen tegen de wijziging van het bestemmingsplan verworpen. Daarmee werd het Bestemmingsplan Nudepark 2 onherroepelijk.
Fouten bij opstellen rapporten
Omdat adviesbureau Staro overduidelijk fout handelde, is ook een klacht ingediend bij het Netwerk Groene Bureaus. Dit is de brancheorganisatie voor groene adviesbureaus en zij zien toe op de kwaliteit van advisering door hun leden. Na het bestuderen van de klacht heeft het netwerk geoordeeld dat Staro inderdaad allerlei fouten heeft gemaakt bij het opstellen van het rapport en zich daarbij onvoldoende afhankelijk heeft opgesteld ten opzichte van de opdrachtgever.
Concreet constateerde het netwerk dat het onderzoek van adviesbureau Staro:
· in juridische procedures uitspraken heeft gedaan over de afwezigheid van soorten die niet waren onderbouwd met onderzoek volgens vastgestelde en geaccepteerde werkwijzen;
· uitspraken over effecten van ingrepen heeft gedaan zonder uit te gaan van de juiste ingreep en mitigatie door aangebrachte veranderingen door opdrachtgever niet in beschouwing te nemen (verleggen van de plangrenzen, verandering van het mitigatieplan);
· vragen van een opdrachtgever uitvoert terwijl die niet tot ecologisch verantwoorde conclusies kunnen leiden;
· het gezag van de ecoloog in juridische procedures onderschat;
· en zich teveel vereenzelvigt met de handelwijze van de opdrachtgever.
Doordat de gemeente zich volledig baseerde op de natuurrapporten van Staro en de uitspraak van de Raad van State over het bestemmingsplan, heeft de gemeente nagelaten om de aanvraag voor de kapvergunning zelf goed inhoudelijk te beoordelen en navraag te doen bij de provincie Gelderland, als bevoegd gezag voor wettelijk beschermde soorten. Daardoor kon het gebeuren dat de omgevingsvergunning voor bomenkap werd afgegeven. Op basis van die vergunning heeft KlokGroep begin september, direct na het van kracht worden van het bestemmingsplan, alle bomen omgehaald, ook al wisten ze dat er nog een beroep tegen het besluit liep.
Overtreding Wet Natuurbescherming
Bewoners hebben daarop de provincie Gelderland geïnformeerd. De provincie is verantwoordelijk voor het afgeven van een vergunning voor het verstoren van beschermde diersoorten en het vernietigen van leefgebied en die vergunning ontbrak. De provincie constateerde dan ook dat er zonder ontheffing beschermde natuurwaarden zijn vernield. Daarmee is de Wet Natuurbescherming overtreden. Ook constateerde de provincie dat er voor andere beschermde soorten nog een ontheffing nodig is wanneer het terrein verder wordt ingericht en de aanwezige gebouwen worden gesloopt.
Fout op fout
Bij de besluitvorming rondom Nudepark 2 heeft de gemeente dus fout op fout op fout gestapeld en hebben zowel de provincie Gelderland, het Netwerk Groene Bureaus als de rechter de gemeente op die fouten gewezen. Bovendien heeft de gang van zaken ertoe geleid dat een groot deel van de bomen in het gebied inmiddels is gekapt en dat een deel van de natuurwaarden in het gebied is vernietigd.
Grote vraag is nu dan ook hoe het proces vervolgd gaat worden en hoe de gemeente er voor gaat zorgen dat de verloren natuur- en landschapswaarden worden hersteld. De rechter heeft de gemeente opgedragen hiervoor te zorgen middels een op te leggen herplantplicht. Daarnaast zal ook de provincie Gelderland handhavend gaan optreden.
Lessen voor de toekomst
De gang van zaken is uitermate betreurenswaardig en voor geen van de betrokken partijen wenselijk. Het is dan ook te hopen dat de gemeente en de Omgevingsdienst De Vallei in het vervolg veel zorgvuldiger omgaan met beschermde natuur- en landschapswaarden; dat ze zich daarbij baseren op onafhankelijk en gedegen onderzoek; en dat ze zich niet in de luren laten leggen door rapportjes die door de aanvrager worden meegeleverd. Helaas komt het maar al te vaak voor dat adviesbureaus op verzoek van de aanvrager naar gewenste conclusies toeschrijven waardoor besluitnemers worden misleid en natuur- en landschapswaarden verloren gaan.
Afhankelijk van betrokken burgers
Het proces laat ook zien dat een lange adem en een goede kennis van zaken nodig zijn om gemaakte fouten aan te kaarten. Daarmee wordt het opkomen voor publieke waarden zoals natuur en landschap én de kwaliteit van besluitvorming afhankelijk gemaakt van betrokken burgers. Terwijl dat nu juist de verantwoordelijkheid van het gemeentebestuur zou moeten zijn.
Nu doet de gemeente mee aan de verkiezing van groenste stad (Groencompetitie Entente Florale). We hopen dat het nieuwe college lering trekt uit de fouten die zijn gemaakt bij de besluitvorming over Nudepark 2 en dat de inhoudelijke inbreng van vereniging Mooi Wageningen en andere burgers beter gaat worden meegenomen.
