De Provincie Gelderland stelt voor de bescherming van alle oude bosgroeiplaatsen buiten het Gelders Natuurnetwerk (GNN) op te heffen. Dit zijn vaak kleine stukjes grond die al sinds 1832 ononderbroken bebost zijn geweest en daardoor een unieke, onvervangbare ecologische en cultuur­historische waarde hebben.

Allerlei waardevolle wilde plantensoorten, zoals de bijvoorbeeld bosanemoon en salomonszegel, komen bijna alleen op oude bosbodems voor, net als talloze insecten en bodemdieren. Zij zijn te vinden op sommige locaties in Gelderland waar al honderden jaren onafgebroken bos staat. Derge­lijke oude bosgroeiplaatsen zijn momenteel wettelijk beschermd in alle (provinciale) omgevings­verordeningen. Bomen op oude bosgroeiplaatsen kunnen wel gekapt worden, maar alleen als herplanting plaatsvindt op dezelfde locatie. De bescherming richt zich op een ongestoorde ontwikkeling van de bos­bodem, die specifieke soorten kan huisvesten. Naast bovengenoemde soorten gaat dat, in Gelderland alleen al, om minstens 60 andere planten en korstmossen. Die eco­logische waarde van oude bosgroeiplaatsen kan niet gecompenseerd worden door ergens anders een stuk bos aan te planten. Door een beperkte verspreiding en beschikbaarheid van zaden vestigen oud-bossoorten zich vrijwel niet in nieuwe bossen. Zelfs met de huidige bescherming gaan de aantallen van deze oude bosplaats-afhankelijke soorten hard achteruit. Oude bosgroeiplaatsen vervullen een unieke, onvervang­bare ecologische rol en verdienen daarom gekoesterd en beschermd te worden.

Bijna 200 jaar oud

Naast de ecologische waarde hebben oude bosgroeiplaatsen ook cultuurhistorische waarde. Het landschap is tussen 1832 en 2025 behoorlijk veranderd, maar deze oude bosgroeiplaatsen zijn de stille getuigen van een lange en bewogen historie van bos en landschap. Zo zien we oude wegen nog terug in bomenlanen; oude houthakbossen zijn onderdeel van onze lokale natuur en parken. Onze kinderen kunnen genieten van dezelfde bos- en landschapselementen als hun ouders, grootouders en overgroot­ouders. De oude bosgroeiplaatsen zijn waardevolle, unieke en onvervangbare objecten geworden, ver­ge­lijkbaar met de schilderijen van grote meesters die we net zo koesteren en beschermen.

Blind bestuur

De Gelderse Gedeputeerde Staten (BBB, VVD, CDA, CU, SGP) lijken de unieke waarde niet te zien en kwamen in november met een voorgenomen beleidswijziging om de bescherming van de oude bos­groei­plaatsen buiten het Gelders Natuurnetwerk (GNN) op te heffen. Daarmee kunnen ‘iniatief­nemers’ een andere bestemmingen geven aan deze oude bosgroeiplaatsen. Waarom zien onze beleids­makers wel de waarde van monumentale panden en buitengewone schilderijen, maar kunnen deze zeld­zame historische stukjes bos van minstens 200 jaar oud straks met een beleidswijziging voor altijd worden weggevaagd?

Breuk met staand beleid

Het voornemen om de bescherming van oude bosgroeiplaatsen op te heffen is opmerkelijk omdat in het verleden zelden ontheffingsverzoeken zijn gedaan om een andere bestemming. Bovendien is zo’n ontheffing ook met de huidige regeling mogelijk. Ook met oog op de de CO₂-reductiedoelen is het voornemen de bescherming te schrappen niet logisch. Bossen slaan namelijk ca. 10 ton CO₂ per hectare op. Mede hierom is de Nationale Bossen­strategie in het leven geroepen, met de ambitie om tussen 2020 en 2030 37.000 hectare extra bos aan te planten. Daarvan was eind 2023 pas 1.436 hectare gerealiseerd. Het is dus belangrijk bestaande bossen te koesteren.

Bescherming die het bos verdient

In plaats van de bescherming van oude bosgroeiplaatsen te schrappen, pleitten wij ervoor om deze 2000 hectare aan oude bossen op te nemen in het GNN. Het zijn namelijk belangrijke schakels in dat natuurnetwerk die de basis vormen voor ecologische verbindingen en verdere bos­ontwik­keling. Het opnemen van deze oude bosgroeiplaatsen in het GNN is volgens ons de enige manier om deze unieke stukken historische natuur veilig te stellen en te behoeden voor politieke grillen en opportunisme. Want wat we nu vernietigen komt nooit meer terug.

Wageningen

In Wageningen kun je hierbij denken aan het Dassenbos, een stukje bos bij het fietspad aan de westkant van de campus van de WUR.

Maatschappelijk verzet

52 maatschappelijke organisaties tekenden al een open brief aan het bestuur van de Provincie Gelderland. Lees hier de Open Brief. Het initiatief hiervoor kwam van de Gelderse Natuur- en Milieufederatie.